تاریخچه زبان عربی
زبان عربی یکی از پرگویش ترین زبان‌های جهان، بزرگ‌ترین عضو از شاخه زبان‌های سامی (آفریقایی – آسیایی) است و تاریخچه زبان عربی با زبان‌های عبری و آرامی هم خانواده است. زبان عربی یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد است. این زبان امروز دارای لهجه‌ها و گویش‌های گوناگونی است.
زبان عربی مدرن استاندارد به عنوان زبان رسمی نوشتار در همه کشورهای عرب پذیرفته شده است. افزون بر جهان عرب، این زبان در کشورهای چاد، اریتره نیز از میزانی از رسمیت برخوردار است. در ادامه مروری بر تاریخچه ی زبان عربی و بررسی میان لهجه ها و گویش ها و تفاوت میان آنها می پردازیم.
تاریخچه زبان عربی در جهان
مقاله تاریخچه زبان عربی در جهان بسیار حائز اهمیت است، و پیشینه قدیمی و کهنه در فارسی و دستور زبان فارسی ما دارد. زبان عربی باعث رشد زبان فارسی دری شده است. برای همین زبان عربی نقش مهمی در زبان فارسی دارد. انسان ها با زبان های گوناگونی با یگدیگر ارتباط برقرار میکنند که یکی از این زبان ها زبان عربی میباشد.
که زبان رسمی و مهم بیشتر کشور ها و انسان هاست. یکی از مهم ترین ویژگی های زبان عربی که باعث شده بسیار مورد توجه همگان و حتی غیر از عرب زبان ها قرار بگیرد این است که لغت قرآن است.
تاریخچه زبان عربی در جهان و ایران
بیش از چند میلیون نسخه خطی عربی در ایران نگهداری میشود که سالانه در نمایشگاه کتاب تهران نویسندگان، ناشران از کشور های عربی زبان برای ارائه آثار و کتاب های خود به ایران می آیند. کشور هایی چون مصر، کویت، عراق و لبنان به دلیل آمیختگی زبان عربی و فارسی علاقه زیادی با برقراری ارتباط با ایران و فارسی زبان ها دارند. بسیاری از دانشمندان و شاعران ایرانی آثار و نوشته های خود را با زبان عربی ارائه داده اند. زبان عربی یکی از وسیع ترین زبان هایی است که لغات زیادی را در خودش جا داده است.
قدمت زبان عربی
قدمت زبان عربی را در یک روش میتوان به قبل و بعد از اسلام تقسیم کرد. که زمان های قدیم زبان عربی به دو بخش عربی جنوبی و عربی شمالی تقسیم می شد. عربی جنوبی در یمن به کار میرفت و تحت تاثیر مصریان باستان و تمدن فنیقی قرار گرفته بود. این زبان با به وجود آمدن اسلام به فراموشی سپرده شد تا اینکه به جای آن عربی شمالی شکل گرفت که مبنای عربی امروزی است.
زبان عربی، زبان قرآن و بسیاری از نخستین نوشته‌های مسلمانان است و نزد بسیاری از مسلمانان مقدس شمرده میشود. در دوران طلایی اسلام، تاریخچه زبان عربی به عنوان نخستین زبان جهان اسلام از اهمیت بالایی برخوردار بود. و آثار علمی، ادبی و مذهبی فراوانی به این زبان نوشته می‌شد. تأثیر عربی بر زبان‌های دیگر جهان اسلام مانند اردو، و زبان های گوناگون خانواده ترکی چشمگیر است.
تاریخ زبان در دنیا
مردم مسلمان ایران نیز در کنار دیگر ملت‌ها و حتی پیشاپیش آنها قدم‌های مؤثری در آموختن زبان عربی برداشتند تا جایی که بیشتر کتاب‌های صرف و نحو از تالیفات دانشمندان مسلمان ایرانی است. ابن سینا و محمد غزالی بیشتر آثار خود را به زبان عربی نوشته اند و امروزه زبان عربی یکی از زبان های زنده دنیا است.
- کاملترین تاریخچه زبان عربی در دنیا را میتوان در مقاله های دیگر همین سایت مطالعه کنید.
زبان عربی در چند کشور رسمی میباشد؟
در جواب سوال زبان عربی در چند کشور رسمی میباشد باید گفت: جهان یا ایالت های عربی شامل 22 کشور است که متشکل از 10 کشور آفریقایی و 12 کشور آسیایی است. در کشور هایی چون مراکش، موریتانی و الجزایر و مصر زبان مادری عمده ای از مردم عربی نیست. در کشور ایران عرب زبان ها در اقلیت هستند و کل جمعیت عرب های جهان 357 میلیون نفر است.
گرچه زبان عربی به عنوان زبان قرآنی معرفی شده است اما این امر باعث کامل بودن زبان عربی نیست بلکه ویژگی های فراوانی وجود دارد که زبان عربی به عنوان کاملترین زبان یاد میشود. شمار کسانی که عربی را همچون زبان مادری به کار می‌برند از ۱۷۴ تا ۴۴۲ میلیون تن گفته شده است.
عربی زبان رسمی ۲۵ کشور است که کل جمعیت آنها نیز براساس آمار سیا ۳۲۹ میلیون تن است. باید توجه داشت که زبان مادری نیمی از جمعیت کشورهای عربی شمال آفریقا مانند مراکش و الجزایر زبان آمازیغی است. و در قانون اساسی جدید این دو کشور زبان آمازیغی به عنوان زبان رسمی به رسمیت شناخته شده است.
ویژگی‌های زبان عربی در چند کشور
کاربری (صرف) فعل در این زبان به دو زمان گذشته (ماضی) و حال (مضارع) است که با کمک صیغه مضارع صیغه‌های آینده (مستقبل) هم ساخته میشود؛ و هر کدام از این دسته‌ها چهارده صیغه است. زبان عربی به دلیل قالب‌ها و حالات صرفی و نحوی و داشتن مذکر و مؤنث و سایر قواعد دستوری یکی از سخت‌ترین زبان‌های دنیا به ویژه برای سخن گفتن است.
از این رو زبان عربی ویژگی های زیادی در چند کشور دارد اما باید گفت از آنجا که زبان انگلیسی این پیچیدگی ها را ندارد و با دانستن تنها ۵۰۰ واژه میتوان نیازهای روزانه را با آن بیشتر، در بیشتر کشورهای عربی فرانسه و انگلیسی زبان رایج است.
در حوزهٔ کشورهای عربی خلیج فارس عملاً زبان کار زبان انگلیسی است. این زبان را «لغة الضاد» نیز می‌نامند، زیرا تنها زبانی است که دارای ضاد میباشد و ضاد حرفی است که سخت‌ترین شیوه کاربرد را دارد؛ به جز زبان آلبانیایی که پس از پذیرش اسلام و ورود زبان عربی، حرف ضاد وارد آن شد.
گویش‌ها و لهجه‌هادر زبان عربی
در کشورهای عربی لهجه استاندارد برای آموزش در آموزشگاه‌ها و نوشتن کتاب و روزنامه به کاربرده میشود. گویش ها و لهجه ها در زبان عربی بسیار اهمیت دارند اما هر بخشی از جهان عرب، گویش محلی ویژه خود را دارد که گاه تفاوت‌های میان آنها به اندازه‌ای است که عرب‌ها مجبور به سخنوری به عربی کتابی یا انگلیسی یا زبان واسط دیگری با هم می‌شوند.
دلیل شمار فراوان گویش‌ها و لهجه‌ها در زبان عربی را تأثیر زبان های پیشین موجود در آن بخش‌ها پیش از چیرگی زبان عربی بر آن منطقه‌ها دانسته‌اند. در حالت کلی عربی گفتاری را به دو بخش خاورمیانه‌ای و باختری تقسیم میکنند اما به طور دقیق‌تر عربی دارای ۴ گویش زیر است که هر کدام خود دارای لهجه‌های فراوانی است.
- مصری
- باختری (شامل لهجه‌های: مراکشی، تونسی، الجزایری و…)
- خاوری (شامل لهجه‌های: لبنانی، فلسطینی، و عرب زبانان غرب کشور اردن)
- عراقی یا خلیجی (شامل لهجات عراقی، کویتی، شرق سوریه، ساحل خلیج فارس از عراق تا کشور عمان و سواحل جنوبی و جنوب غرب ایران، اهواز و در آبادان و شادگان)
- از این میان عربی مصری به عنوان گویش گفتاری زبان دوم مشترک میان همه عرب زبانان به کار می‌رود؛ و دلیل آن وجود انبوه فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و منابع عربی به این گویش است.
انواع گویش ها
چارچوب جغرافیایی را که گویشوران زبان عربی در آن پیشینه اند را جهان عرب می‌نامند. که شامل بیش از ۲۰ کشور میشود که از خاورمیانه آغاز شده و تا شمال باختری آفریقای ادامه می‌یابد.
زبان عربی شمار فراوانی از انواع گویش‌ها و لهجه‌های گوناگون را دربر می‌گیرد که به طور کلی به سه بخش تقسیم میشود:
- عربی کلاسیک یا قرآنی (به عربی: اللغة العربیة الفصحی)
- استاندارد یا شیوا یا کتابی
- گفتاری یا دارجة (به عربی: اللهجة العامیة)
تفاوت لهجه ها در گویش زبان عربی
تفاوت لهجه‌ها در گویش‌های روزانه زبان عربی در واژگان، دستورزبان و شیوهٔ آوایش واژه‌ها به چشم می‌خورد. بیشترین تفاوت‌ها بین گویش‌های غرب و شرق کشورهای عرب زبان وجود دارد. برای نمونه (کویتی و مراکشی)در تفاوت‌های مربوط به چگونگی آوایِش میتوان به چگونگی آوایِش حرف /ق/ اشاره نمود.در لهجه بادیه‌نشینان و عراقی‌ها /گ/، در مصری و سوریه /ء/ و در لهجه فلسطینی /ک/ تلفظ میشود.
یا چگونگی تلفظ /ج/ که در مصری /گ/ آوایِش میشود مانند الجمهوریة => الگمهوریة و در لهجه لبنانی و لهجه بعضی از عرب‌های خوزستان ایران به ویژه برخی از قبیله‌های «سواری، حیدری» این حرف نزدیک به /ژ/ آوایِش می‌گردد.